Uit de beginselverklaring van de ChristenUnie: Recht doen betekent je inzetten voor een menswaardig bestaan voor de ander. Vrede zoeken betekent blijven werken aan verzoening in een wereld vol conflicten. Daar is genoeg in te doen in deze tijd, ook in onze gemeente.

Recht doen, doen we de juiste dingen?
De verwachtingen waren hoog gespannen. “Een nieuwe bestuurscultuur krijgen we”, zei de nieuwe coalitie… en al snel waren er aanwijzingen dat dat minstens niet zonder slag of stoot zou gaan. De miljoenen euro’s vliegen ons om de oren eruit. Dat komt door achterstallig onderhoud, een duur bestuur en de versterking van de ambtelijke organisatie. Zijn die miljoenen ook effectief ingezet? Dat is voor ons nog maar de vraag.

Door de planningsproblemen in de organisatie, nu bijvoorbeeld met de najaarsnota ten opzichte van de begroting en ook eerder met betrekking tot de jaarrekening, komen we wat mij betreft als raad in de knel, hebben wij onvoldoende tijd om een goede beoordeling van de stukken te maken. Vooral voor raadsleden met een baan en kinderen wordt het raadswerk wel heel onaantrekkelijk zo. Het zijn de belangrijkste P&C documenten. Ik wil dat we er als raad gezamenlijk veel kritischer op zijn. En anders weet ik het ook niet meer en stel ik de vraag: waarom nemen we onszelf als raad niet meer serieus?

De ChristenUnie heeft een dubbel gevoel bij deze begroting. Het is niet best dat we geen meerjarig sluitende begroting kunnen presenteren. Aan de andere kant hebben wij er ook begrip voor om, net als veel andere Nederlandse gemeenten, een statement af te geven dat de voortgaande decentralisaties van rijkstaken naar gemeenten toe met daarbij hoge opschalingskortingen voor de gemeenten niet meer te behappen zijn. Het maakt de toekomst meerjarig gezien hoogst onzeker. Wel stellen we de vraag aan de portefeuillehouder wat het effect voor onze inwoners is van de oplopende schulden, buiten het stijgen van de OZB dan.

De ChristenUnie staat achter de extra inzet op armoedebeleid om het groeiende aantal mensen met financiële problemen bij te kunnen staan. We moeten ook onze jeugd niet in de kou laten zitten. Zeker niet nu is gebleken dat de jeugd het mentaal zwaar heeft. Graag ga ik uit van het principe dat alles wat we nu investeren in de jeugd rendeert wanneer ze volwassen zijn (en hopelijk al eerder natuurlijk). Daarvoor hebben we wel een goede kwaliteit jeugdzorg nodig. Goede inzet waar inzet nodig is, geen inzet waar geen inzet nodig is. Het aantal uithuisplaatsingen is nu gedaald, dat is fijn, daar komen kinderen vaak meer beschadigd uit.
Dan de huishoudelijke hulp. In hoeverre heeft de portefeuillehouder rekening gehouden met de flink stijgende kosten voor huishoudelijke hulp in 2024? Daar heb je vanaf komend jaar echt het zelfde als bij jeugdhulp vanwege tariefstijgingen.

Er worden keuzes gemaakt die tegenstrijdig zijn met de uitspraken die gedaan worden, bijvoorbeeld als je het hebt over de klanttevredenheid. Gaat die verbeteren als openingstijden beperkt worden? Het amendement/de motie van de SGP zullen we dan ook graag ondersteunen. En dan bezuinigen op wijkgericht werken? Ik zou het niet doen. Daar zal ik zo nog verder op ingaan.

Verder wil ik nogmaals aangeven dat we echt niet blij zijn met de beslissing dat principeverzoeken voor minder dan 10 woningen niet worden opgepakt en soms toch wel. Wat is de afweging om het soms wel soms niet te doen en introduceren we geen willekeur op deze manier? Hoe staat de portefeuillehouder erin?

Wat we als ChristenUnie wel goed kunnen waarderen, is de koppeling van de paragrafen met Global Goals.

Recht doen, doen we de dingen goed? Dat weten we niet. Hoe kunnen we als raad sturen? Wat is ons toetsingskader? Wat kunnen we überhaupt met alle niet ingevulde indicatoren. Ik hoor graag wat alle Collegeleden daarover zeggen. Ik wil dat iedere portefeuillehouder aangeeft hoe we volgens hem, haar kunnen sturen op hun domein zonder dat juiste indicatoren zijn ingevuld. Met daarbij in acht genomen dat er al een aantal Rekenkamerrapporten verschenen zijn het afgelopen anderhalfjaar waarin staat dat sturingsinstrumenten ontbreken. Hoe weten we als raad of ons geld goed wordt besteed? Ik mis zeer de transparantie in deze. Hoe zit het bijvoorbeeld met de inhuur? We hebben zeker geen inhuur want het staat niet genoemd. En hoe krijgen we nu inzicht in hoe het echt met de organisatie gaat: informatie over de inhuur ontbreekt, er is onvolledige informatie over ziekteverzuim. Wat is voor de portefeuillehouder het toetsingskader waarop de conclusie is gebaseerd dat het beter gaat met de organisatie? Hoe verwacht het college in een uiterste krappe arbeidsmarkt deze 25 vacatures te kunnen vervullen? Hoe haalbaar is dat? En wat is het plan op welke wijze u de meer dan 60 gedateerde bestemmingsplannen wilt actualiseren. Hebben we daar nog extra menskracht voor nodig daarboven op en wat zijn de extra kosten?

Bij de start van het nieuwe College is aangegeven de raad goed in positie te willen brengen. Ik mis dat vanuit het gehele College. We missen het in ieder geval met het Spoorzone traject. Al die bijeenkomsten voor inwoners, wat we zelf ook zijn, waar we als raadsleden onze mond moeten houden.
Overigens, U geeft aan dat het gemeentehuis deel uitmaakt van het participatieproces spoorwegzone. In de stukken van de spoorwegzone zien we hier niets van terug. Wat betekent dit voor de planning van de Spoorwegzone? 
Het is aan de raad om kaders te stellen voor een mogelijke verplaatsing van het gemeentehuis naar de Spoorwegzone. Als raad moeten we een afweging kunnen maken tussen de huidige locatie en de locatie Spoorwegzone. Daarnaast stellen wij als raad de kaders hiervoor vast. Wanneer kunnen wij een voorstel hierover van het college ontvangen?
Ook voor Jagtlust komt een participatie traject. Ook dat zal door de raad mee gewogen moeten worden in het kader van een keuze blijven op de huidige locatie Jagtlust of verplaatsing naar de spoorwegzone. Wanneer gaat dit participatie traject Jagtlust starten? 

Doen we de dingen goed? Nee, er zijn veel klachten bij inwoners. Dus uitkleden dienstverlening is geen goed idee. Verder lijkt het erop dat wijkgericht werken nog niet zo goed tot uiting komt. Daar dus niet op bezuinigen! Waarom hebben de gebiedsmakelaars bijvoorbeeld geen spreekuren? We horen klachten over evenementen georganiseerd door vrijwilligers. Vandaar de motie die we graag samen met de SGP hebben opgezet. Met het Oktoberfest en het afketsen van de vergunning nog vers in het geheugen, hebben we ook begrepen dat zelfs de Sinterklaasintocht in Maartensdijk geen vergunning heeft gekregen. We vernemen dat de wil om nog iets te organiseren met alle formulieren en verzwaringen behoorlijk vermindert. Dit kan goed funest zijn voor de leefbaarheid en vitaliteit van de kernen.

Daarom dienen wij een motie Ondersteuning vrijwilligers bij vergunningaanvragen in. Het dictum daarvan luidt: Proactief in contact te treden met de vrijwilligers die vergunningaanvragen moeten indienen voor lokale initiatieven, hen in een vroeg stadium volledig te informeren over de verplichtingen rondom hun aanvraag en hen waar nodig en mogelijk actief te ondersteunen bij het doen van de aanvraag,

Over leefbaarheid en vitaliteit van de kernen gesproken, breng ik graag de motie in waarmee we verkeersveiligheid op de Molenweg in Maartensdijk willen verbeteren. Deze motie lag tijdens de raad vorige week voor als motie vreemd van Forza. In het kader van te weinig spreektijd heeft Forza de ChristenUnie, mede indiener, gevraagd dit in te dienen. Het dictum luidt:
- bij de voorbereidingen voor de wegreconstructie, bijvoorbeeld bij het gesprek op 3 november as., maar ook daarna, deze zorgen van inwoners serieus te nemen en samen met hen te onderzoeken hoe de problemen kunnen worden aangepakt;
- te bezien of bovenstaande mogelijke oplossingen haalbaar zijn, of dat er welllicht andere of betere zijn;
- de bewoners en de raad hierover op een tijdig moment te informeren, uiteraard voorafgaand aan de werkzaamheden.

Doen we de dingen goed? Over ‘participatie’ zijn we ook kritisch. Op bladzijde 16 van de begroting staat over participatie: “We zorgen dat het participatieproces transparant is. We doen wat we beloven en maken inzichtelijk wat we met de inbreng van de bewoners doen”. Deze bewoordingen zijn ons uit het hart gegrepen; de ChristenUnie staat volledig achter dit uitgangspunt van participatie. Helaas valt de dagelijkse uitvoering zwaar tegen. We hoeven maar te denken aan de kritische signalen die wij ontvangen rondom het door het college participatieproces rondom de Spoorzone.
Wij roepen het college op om daadwerkelijk werk te maken van hun goede bedoelingen met betrekking tot participatie en met name in de ontwikkeling van de Spoorzone. College, maak serieus werk van herstel van vertrouwen in de gemeentelijke participatie-uitvoering! Daarbij willen we graag de evaluaties van eerdere participatie trajecten zien en willen naar aanleiding van deze evaluaties van de participatie trajecten in overleg met de raad. Dit om toekomstige participatie trajecten beter aan te pakken.

‘Vrede zoeken betekent blijven werken aan verzoening in een wereld vol conflicten’. We leven in een behoorlijk conflictueuze wereld met veel polarisatie. Dat merk ik ook zeker bij ons in de gemeente: hierbij denk ik met name aan ons als raad en College/ gemeentesecretaris. Zoveel haatzaaierij, niet alleen in min of meer besloten kring, ook op sociale media. Ik ben geschokt door de taal van een aantal raads- en commissieleden. We hebben als gemeentebestuur (ook het College en de gemeentesecretaris) het goede voorbeeld te geven, het slechte voorbeeld is al gevolgd laatst in de Vierklank. Ik word er triest van. Teveel mensen zijn zo overtuigd van hun eigen gelijk, flink wat meer zelfreflectie en compassie en respect voor elkaar is op zijn plaats. Hier in de zaal hangt een mooi kunstwerk; over artikel 1 van de Grondwet. En dan hangt ook vlakbij het schilderij De Gouden stad, ook van Iris van Haaren. Dat is waar Iedereen mag zijn zoals die is en ik zou zo graag willen dat dat ook bij ons is.

Om dit te bekrachtigen en mijn betoog te besluiten, lees ik een gedicht van Iris van Haaren voor:

De blauwe stad
We komen uit de oost
We komen uit de west
Ergens komen we elkaar tegen
Laten we samen aan tafel gaan
Tijd en taal afspreken
Huizen en steden bouwen
In het water en op het land
Een paradijs op aarde

Bij de stemming heeft de ChristenUnie een stemverklaring afgelegd met kanttekeningen en afwegingen waarom de ChristenUnie uiteindelijk instemt met de begroting 2024. De begroting is bij raadsmeerderheid vastgesteld.